KEI'HOME: VẺ ĐẸP BẤT TOÀN

Từ ngày post những vài mẫu gốm để bán nhiều bạn thắc mắc sao mặt hàng mình cái thì cụt tay, cái thì bị sứt mẻ, thậm chí trông cũ cũ. Thật khó để giải thích cặn kẽ vì mỗi người sẽ có những mĩ cảm khác nhau. Hôm nay, xin có chút vài lời chia sẻ về cái đẹp trong cái bất toàn, không trọn vẹn như thế theo quan điểm thẩm mĩ nổi tiếng của Nhật Bản – wabi-sabi để làm rõ hơn chiều hướng sản phẩm gốm Cham mà chúng tôi đang khởi xướng.

Nổi lên từ thế kỉ XV như một sự phản ứng lại quan niệm thẩm lí đương thời về kiểu trang trí, chất liệu, tính hoàng tráng, wabi-sabi là nghệ thuật tìm kiếm sự không hoàn thiện, sự sâu sắc, sự xác thực ảnh hưởng sâu rộng đến một số loại hình nghệ thuật của Nhật Bản như trà đạo, nghệ thuật làm vườn, hay ikebana.

Để cảm thức được wabi-sabi chúng ta phải thấy được vẻ đẹp đơn thuần, cái mà có thể chúng ta sẽ không thấy được, mà chỉ là những hư hỏng, xấu xí, không cân xứng khi đập vào mắt lần đầu. Đó có thể là một đền tháp bỏ hoang, một phù điêu, một bức tượng bị sứt mẻ, bụi bậm, bạc màu, gẫy cụt hay một bình gốm mộc thô ráp.

Như nhân sinh quan của Cham, wabi-sabi nhắc nhở chúng ta rằng cõi này chỉ là cõi tạm, chúng ta chỉ là sinh vật tạm, thân thể này cũng chỉ như chốn nương nấu tạm bợ, đang ở trong quá trình trở về với đất mẹ. Các chu kì phát triển, phân rã và xói mòn của thiên nhiên được thể hiện ở các góc cạnh mờ, gỉ sắt, bạc màu. Thông qua wabi-sabi, chúng ta học cách nắm lấy cả vinh quang lẫn sự u sầu trong những dấu hiệu của thời gian giống như nguyên nghĩa của nó wabi-sabi (sá tịch, thanh tĩnh, yên lặng, buồn bã và cô độc).

Trong xu thế của thời với những sản phẩm được sản xuất hàng loạt, bóng láng bằng công nghệ hiện đại được yêu thích, gốm Cham Bàu Trúc, một nghệ thuật có truyền thống cổ xưa ở Đông Nam Á, đang mất dần đi tính wabi-sabi của nó. Nét truyền thống ngày càng trở nên bóng láng, biến tấu sao cho hợp thời ngày càng mất tính nguyên bản.

Chúng tôi – Ciet – một dự án đang được khởi chạy với ý nghĩa giản dị, đem lại cái cảm thức mĩ thuật của tổ tiên Chàm cho những ai yêu cái mộc mạc, cái kết cấu thô, vật liệu tự nhiên, không phải là mặt hàng đại trà, chỉ được gia công tối thiểu, và đặc biệt, khá kén chọn người chơi, thưởng lãm. Chúng tôi chấp nhận chơi, chơi cả với những hàng lỗi, lỗi ngẫu nhiên hay cố ý của nghệ nhân – nhưng một góc cạnh nào đó vẫn phải toát vẻ đẹp: vẻ đẹp bất toàn.

Nhà Akei, SG, 15/4/2017

x