Ariya Glơng Anak (vô danh Chàm)

Ariya Glơng Anak (vô danh Chàm)


Nhìn trước ngoảnh sau còn ai đâu
Gia sản để lại nhiều, cất nơi nào cho an

Phan Rang, Phan Rí, Lòng Sông,
Phú Hài đâu là con đường?
Quyết nhai sắt cho vỡ tan, hai hàm răng ta vỡ nát

Đất nước tội chi mà chưa được cứu thoát
Đã dâng chuộc khắp sứ nào khác, còn vướng mắc nơi đâu?

Đến năm ngọ người sẽ ban giao
Lửa thiêng cháy xóm thôn làm u ám rủ buồn

Đã bao lần đứng ngống chẳng thấy tàu nào từ phía trời đông 
Muốn uống khô nước đại dương cho người đi trở lại

Tháng bảy, đức vua kịp về tới
Ba vị quan cùng đến, ấy đất Kawei

Ba tiếng sấm vang to làm chột dạ này
Mặt đất cũng lung lay, triều đình cũng rúng động

Giữ gốc, lưu lấy thân dù có ngắt ngọn
Khoanh vùng cho rễ được sống, kẻo phí giống dân người

Phân chức quan trấn giữ đất Panduranga
Họ có vây ta khắp bến bờ là để giữ nòi giống cho mình

Sấm vang động, biển dậy sóng, rừng ngả nghiêng
Anh chẳng kể gì em, chú không nhìn nhận cháu

Thấy hận thù mà lòng ta vui thú
Đạo đức đã thất tán, người đã lấy đi ngay ban đầu


Bốn nước được phái đến cho hay
Vun điều dữ lại một nơi, như ta phả đất đá cho bằng

Dữ trước, lành sau mới được trường tồn
Uống nước biển với xây ngăn nước sông thì không ai có thể hại

Đạo của cây thì thân ở đâu thì rụng lá nơi ấy
Ví có bay rụng nơi khác chăng, đấy là mình tự hại mình

Tội lỗi vướng vào thì tìm ai mà gặp?
Có nhắn bảo ai trước, mới biết đường chạy đi náu thân

Có cho nhiều, bảo là ít chẳng đủ ăn
Cứng đến đâu cũng bảo là mềm, no thế nào cũng cho rằng đói

Tâm hồn ta không còn đâu tầm quý phái
Phường giá túi áo cơm đâu khỏi để bị người mua chuộc

Ăn thịt, nhả xương cho kỳ hết
Cất giữ thì thiêu mất, uổng hao của cải người

Nên cái bí mật linh thiêng cũng lộ bày
Mọi bến bề đều bị bao vây, ta còn chạy náu xứ nào

Mạnh trên đời voi trước, trâu sau
Cậy sức mà bước mau để mệt phờ trong chốc lát

Sống trên đời như đi trên nền đất trơn trợt
Xây xẩm trong cơn lốc, dưới kia: hố thẳm với mội ngầm

Đất nước đắm chìm lại như thể muốn thịnh hưng
Như than lửa lại muốn cháy bùng
Lúc này ta có thể nói thể được chăng?

Nỗi đắng cay xưa, hãy giắng nhịn nhường
Người có bảo rằng ngon, vì người mong làm cho hả dạ

Bài học ngày xưa, người mang đi giấu cả
Mình có giận hờn chia rẽ, người ban phúc ấy cho mình

Kêu cứu trưa ngày hay giữa đêm tăm
Khao khát lắm thời xa xưa, ta oán trách ai kia

Ham bánh ngon, đã vội lấy mặn mà vứt nhạt đi
Nhớ sóng vỗ thời xa xưa, từng lên tiếng khen rằng khá

Tháng mười năm ngọ rồi sẽ có
Đốt đập làm cháy đá, lửa vò đến từ đất Churu

Thân phận ta ra sao có ai biết đâu
Thế giới rồi hiểu thế nào, sử sách ta không chép?

Bắt kiến lên voi đi tìm học
Bắt chó cho được, cưỡi cọp đi săn

Bắt Chuột leo lưng Trĩ kiếm thuyền buồm
Lấy Chén bạc làm bàn cho chú Cóc ngồi lấy oai

Từ Xribanưy dân mình đi lưu lạc khắp nơi
Nhiều bóng tối, ít ánh ngày nơi đất quê hương

Đám mây mù chợt kéo nhanh sang
Dám dập tắt lửa thiêng nơi đất thánh Panduranga này

Tội cho cả một dòng tộc trên đời
Tre, mây hay lá cây, vua gỗ hay thánh thần

Mọi vật thể đều biểu hiện cho ta hay
(Trong lúc) chẳng có ai trên thế giới này đến báo cho cam!

Có trách than cũng tội thân em
Sống an phận chớ gièm, khéo người ta oán

Trên đời này có mưa, có hạn
Có nóng, có lạnh, có nơi gò, trũng sâu

Khó thay lành trước, dữ sau
Lắm cương cứng, ít ôn nhu, lắm ác tâm, ít thiện lành

Vang ba tiếng sấm trời đông
Đời nay ai dám vội mừng, ta cũng chẳng hi vọng chi

Thấy người trên thuyền rồng trắng đi về
Đậu trong bến cảng kia, ngay đất nước mình

Nhớ thuộc nằm lòng để người còn hỏi han
Chuyện xưa như thế này, cả thế giới đến đều nhớ ghi

Tốt, xấu một lần cũng thế thôi mà
Đừng nghĩ quá nhiều khê, mọi việc đều sẽ bị công bố

Cây bao đời nay khô lại vừa nứt lá
Ai không tin thì nói cho thỏa, lời ấy mới tốt lành

Gái trai, lớn bé, ta mình
Nói sao cho dịu hiền, chớ chùng lén như ngày xưa

Cho chặt đứt ngàn khúc rồi vun đống bao xấu xa
Lộ nguyên cái khôn – khờ, khi mọi thứ đã chia phân

Dẫu sao thì đã từng kêu cứu người trần gian
Lúc nào cũng không quên, gái trai ai cũng nhắc

Thù hằn đâu đã hiện rành rành trước mặt
Có người bảo cho mới hiểu được, chớ lớn lối xem khinh

Sống ở đời nên biết nể kiêng
Đừng chửi cho hả lòng mình, biết vừa phải cân phân

Đừng thấy bánh trái ngon mà ăn tham
Đầy bụng cứng căng, mửa ra hốt sao đành

Chớ học thói thất đức, ác tâm
Người đời có ai thập toàn, bao lạnh nhạt hãy cho qua

Học tập lời chân tình nhé, em ta
Tốt giữ xấu ngừa, tránh điều giữ về sau

Thánh linh dù có bao phép mầu
Có bảo ban gì đâu, để thiện ác cho mình

Trên đời, cái tứ sự đó em
Làm không xong nó hại mình, bởi chẳng hiểu cho thông

Trời sinh một bộ sườn có bảy khúc xương
Đấng tạo hóa khéo thương, ban đủ cay đắng mặn nồng

Kìa, ngọn lửa thiêng đang cháy bùng
Tàu thuyền to như muốn đổ chìm, muốn hút cạn cả đại dương

Người đang vây bọc ta khắp tứ phương
Mong tát cạn nước đại dương thì bí mật không lộ bày

Ít lành tốt, lắm tàn hư trên thế giới này
Ỷ lại bởi da dày, ngốc nghếch mới tham ăn

Xứ ta lắm xấu ác với thù hằn
Chẳng thấy đâu phúc lành, biệt tích cả tuổi tên

Sống cùng họ chăng, như ta trời đã sinh nhầm
Lòng có giận cũng chẳng thể nói năng, cái ác sẵn đến với mình

Cho nên ra trái rồi bỏ mặc héo tàn
Dành lại phần cho mình, chẳng hiểu từ đâu tội lỗi

Cát trắng nơi biển bờ, người xưa nói
Đừng chùng lén người vội, nên hòa ái nhịn nhường

Vàng ròng đã rớt giữa đại dương vẫn còn nguyên
Nửa nổi, nửa chìm, chẳng ai hiểu hình kia

Thân ta đâu phải sắt, đá, đồng, chì
Cổ nhân đã truyền về, thì giữ lòng thành, em ơi

Ngồi một mình, một bóng giữa trùng khơi
Giữa biển cả cát bồi, đâu là xứ sở ta?

Còn thu xếp quần áo, lụa tơ
Chất cả đống bên bờ, nào biết gửi cho ai

Nỗi khốn cùng, cái xấu ác có thừa đây
Người ban phát chẳng chừa một ai, e ta trách thiếu phần mình!

Cả dòng tộc trên trần van xin
Thì người tặng cho ta liền, cho thỏa bụng ta ưng

Đến khi ta bảo đã hết thèm
Đã hả hê, đã thỏa tình thì người mới thôi cho

Sống trên đời sao cho thuận, đừng nghe
Lời lươn lẹo, quanh co, tâm giữ sao cho sạch

Day dứt nghĩ suy rồi ghi trong sách
Về một nẻo đường có tứ sự ở trong thân tâm

Thánh linh cùng theo biến hóa làm thiêng
Muốn anh được thỏa lòng, mong em mau lớn khôn

Quê hương dù chỉ một cội nguồn
Bốn vùng bị chia phân cho nát tan xứ sở

Ai người hiểu cho và ghi nhớ
Câu chân thành giắng giữ, sẽ được phước thôi em

Hỗn hào cho hả cái tâm sân
Da thành ngà rồi chăng? Nanh, sừng đâu đã chắc!

Thế đấy! Người bảo ta là thông bác
Chẳng ai nói đụng được, rồi người xa lánh, xoay lưng

Hận thù cũng ở tự tâm sinh
Dính cứng vào mình, chớ có tự đâu xa

Điều này ta muốn nhắc tới các quốc gia
Giận bao nhiêu hãy làm hòa, xấu thế nào cũng nhỏ nhẹ với nhau

Chớ nói năng như kẻ đi trên cầu
Choáng váng rớt xuống sông sâu, giơ tay, ai người cứu vớt?

Thế giới này, thần mặt trời là lớn nhất
Gió cuốn mây về mù mịt, phủ kín mờ đen

Và có gì lớn sánh đại dương
Người đóng thuyền đi trên biển to sóng cả

Người đời trông kia mà xét lành với dữ
Hỗn hào hãy loại bỏ, cầu phước đức đi em

Phải đâu là sắt đá cái châu thân
Bị hủy hoại tan tành, mình từng thấy xưa nay

Ta ghi trong tập thơ này
Mồng mười tháng hai thứ Sáu năm Ất Mùi

Người đồn lửa thiêng đang cháy bùng
Nghe thì chớ, cãi cũng đừng, người dọa dẫm thôi em

Lên lời mà trách tổ tiên
Vạ ở miệng mình, đừng nuối tiếc thở than

Xấu hay lành còn ở đấng toàn năng
Hãy giắng nhịn nhường, ai xúi cũng đừng nghe

Tất cả giống nòi có khác chi
Ngôn ngữ đâu dễ tiêu trừ, nó sinh thành cùng ta

Khốn cùng, đau rát, cay chua
Như lò luyện tội khổng lồ cho phúc đức hóa sinh

Người đời lớn mật to gan
Trở đầu làm thân, ngọn rễ lộn sòng

Quyết phả sao cho tất cả được ngang bằng
Từ xa xưa cho hoàn thành, ta mới chịu an tâm

Thế là ta mở mặt, rộng lòng
Người với ta sống cùng, tốt đẹp như tự xa xưa

Sống trên đời biết người biết ta
Biết nhân nhượng khoan hòa, có ai nỡ oán than

Trên đời có chi lớn hơn dương thần
Đời chửi rủa ngày đêm, có bao giờ người nổi giận

Và có chi hơn chúa sơn lâm ác hiểm
Khắp hang cùng người giăng cạm, sập bẫy chết tươi

Nhìn kia mà suy gẫm hỡi người
Nóng bao nhiêu cũng hãy khoan lời, gièm pha người chỉ hại đến mình

Lầm sai hãy người chất đống dành cho mình
Đời con cháu hậu sinh còng lưng ra gánh chịu

Tội lỗi nằm cùng chăn chiếu
Lời thành nó không chịu, phúc đức lại về ta

Nên người phải diễn giải ra
Ương thiện căn để ngăn ngừa tai họa về sau

Ai hiểu sự đời mới day dứt âu lo
Giữ đạo nghĩa làm đâu, quả phúc cho cháu con

Phận ta may rủi khôn lường
Cõi sống thì vô thường, thấy tận mắt mới hay

Dứt bỏ đi bao loiừ lẽ bướng ngang
Giữ đạo theo lòng thành, may được người thương

Thần tháp đâu đã hết linh thiêng
Cái vả miệng chẳng biết kiêng, vô lễ ngang tàng

Không dưng cả thế giới dâng xin
Như té cây thình lình, chẳng kẻ đỡ nâng

Trên đời lắm vực, nhiều hang
Sẩy ngã chẳng ai nâng cho qua cơn khốn cùng

Viết ra cho hậu thế tỏ tường
Hạt giống người ương trồng để nhớ đức ông cha

Có gặp người côi quả hay kẻ dại khờ
Chớ ghét bỏ, hững hờ, cũng đừng ngang ngược bức hại

Có khác chi thân mình mà mình tự hoại
Thất đức thế nên người mới ngoảnh mặt, chẳng ghi công

Lời chân tình thì tâm khoang dung
(Có thể mới) gặp bao trái ngang, lòng chẳng giận hờn

Dựng thủ đô ở Phan Thiết thì e người công
Nên mới cho cổ họng mình (còn hay mất) là ở đấng chí tôn

Nên người mới làm dấu giữa khoảng không
Bốn phương: ngay dưới chân sao Rua và giữa sao Cày

Cho thơ được tạc vào dạ người đời sau
Dù sự biến cố thế nào, mọi vật vẫn thịnh hưng

Đóng xe, dựng chuồng, nuôi trâu
Cho béo mập, to cao, chở cọc, chuyên rào

Đắp đập khai mương cho thật sâu
Băng rừng rậm, đồi cao, chung lòng chung sức

Đợi khi mưa nguồn kịp xuống
Cày ruộng trồng lúa, cày rẫy trồng ngô

Rồi trồng bí đỏ, khổ qua
ăn qua vụ đông, đợi mùa lúa chín

Dứt tuyệt căm thù tận nơi sâu kín
Tâm ta không ti tiện, cái nhìn sẽ thoáng thông

Dữ - lành được tạo tác ra là để thử lòng
Cái nham hiểm sẽ hiện tiền, mở phơi cho người trần chứng kiến.



(Inrasara dịch từ Ariya Glơng Anak)